Als je steeds botst met je collega

Veel mensen hebben het wel eens meegemaakt... die ene collega waar je steeds tegen aanloopt en die je het werkplezier soms aardig kan ontnemen. Wat gebeurt er toch steeds waardoor je dit hebt met die persoon? Laten we een praktijkvoorbeeld nemen. Pieter heeft een collega waarmee hij steeds in conflict raakt. Deze collega bemoeit zich keer op keer met zijn werk.

Pieter voelt zich hierdoor minderwaardig, alsof hij niet goed genoeg is in zijn werk en baalt enorm van zijn collega. Pieter voelt zich machteloos en heeft steeds meer een hekel aan zijn collega. Hij heeft er al vaak met zijn vrouw over gepraat, die ook allerlei oplossingen aangedragen heeft. Maar Pieter ziet in al die adviezen wel een probleem, er is altijd wel een reden waarom dit advies in deze situatie niet werkt en hij blijft een beetje hangen in mitsen en maren. Ondanks alle goede bedoelingen en adviezen van zijn vrouw lukt het Pieter niet de situatie te veranderen. Pieter vindt ook eigenlijk dat zijn vrouw maar makkelijk praten heeft met haar adviezen. Wat weet zij er nou van, zij heeft geen idee hoe irritant die collega van hem wel niet is.

Eric Berne, een Canadese psychiater, is de bedenker van de dramadriehoek. De dramadriehoek gaat uit van drie posities waarin mensen zich vaak bevinden. Dit is de slachtofferpositie, de positie van de redder en de positie van de aanklager. In dit voorbeeld is Pieter is slachtoffer van de situatie, zijn vrouw probeert Pieter met al haar adviezen te redden, en als die adviezen niet goed genoeg zijn verandert Pieter van slachtoffer naar aanklager. Hij klaagt over zijn vrouw omdat haar adviezen niet bruikbaar zijn.

De dramadriehoek verder uitgelegd:

• Het slachtoffer, die veel ' ja maar' taal gebruikt, en veel beren op de weg ziet, en gelooft dat hij maar mooi de pineut is van wat hem allemaal overkomt, niet gelooft dat hij zelf in staat is iets te veranderen aan de situatie en daarmee de ander onbewust op een voetstuk zet / opkijkt tegen de ander/ de bal bij de ander legt.
• De redder, die ziet in wat voor vervelende positie het slachtoffer zit en graag wil helpen, gevraagd of ongevraagd! En die met allerlei goed bedoelde adviezen komt. Door te helpen en te adviseren, of zelfs dingen te doen voor de ander, krijgt de redder een beter gevoel over zichzelf. Het nadeel is dat de redder alle verantwoordelijkheid bij het slachtoffer wegneemt. En als de ander dan niet doet wat de redder zegt, raakt de redder geïrriteerd. En gaat zeggen: Ja, ik heb al zo vaak gezegd wat je doen moet, als je dat dan niet doet, dan moet je het zelf maar weten! Of: Ik moet ook altijd de problemen van iedereen oplossen! Of: niemand ziet wat ik allemaal doe voor iedereen! Diepe zucht.

Terwijl het slachtoffer ook narrig wordt en zegt: Jij altijd met je adviezen, wat weet jij er nou van! Zo gemakkelijk is het allemaal niet. Jij hebt makkelijk praten! En zo belanden ze beiden in de rol van aanklager.

• De aanklager wijst altijd met de vinger naar de ander. Jantje doet dat niet goed, Truus begrijpt er helemaal niets van, Pietje denkt alleen maar aan zichzelf, Klaas is een zeurpiet,  Mientje is altijd zo bazig etc etc. . Door de schuld bij de ander neer te leggen voelt de aanklager zich beter over zichzelf en leidt hij ook de aandacht van zichzelf af. Het heeft ook wel iets superieurs: ik doe het allemaal goed, aan mij ligt het niet. Die anderen, daar wordt je nou echt helemaal niet goed van.

Ondanks de goedbedoelde raad en adviezen bleek er niets te veranderen met Pieter en zijn collega. Hierdoor ging zijn vrouw (de redder) nog beter haar best doen om Pieter te helpen. Ze voelt zich verantwoordelijk voor Pieter. Hoe kan dat?

De sfeer van de uitspraken is: " ja-maar...". Als Pieter ja-maar zegt , wijst hij in feite af wat zijn vrouw hem aanreikt. Hij hoeft dat niet eens te zeggen. Zijn blik en zijn houding of juist het niet in actie komen geeft haar als de redder het gevoel dat haar hulp niet goed genoeg was. De redder reageert hierop door nog beter haar best te gaan doen en nog meer te gaan redden. De redder doet ontzettend haar best, zodat het slachtoffer alleen nog maar achterover hoeft te leunen. Eerst helpt de redder vanuit liefde of betrokkenheid, daarna ontstaat irritatie, machteloosheid, en uiteindelijk moeheid. Deze moeheid kan leiden tot burn-out klachten.

Zo houden de redder en het slachtoffer elkaar in stand. De redder helpt en adviseert met de beste bedoelingen vanuit de overtuiging dat het goed is te willen helpen en loopt het risico hier in door te slaan. De slachtoffer heeft een luisterend oor voor zijn problemen en gaat zelf niet nadenken /zelf geen verantwoordelijkheid nemen. En geeft ook nog eens de redder de schuld als het allemaal niet zo werkt als de redder heeft gezegd.

De dramadriehoek kun je in alle relaties tegenkomen, zowel werkrelaties als privérelaties.

Hoe doorbreek je dit?

Als redder -helpende partij-  moet je je afvragen in hoeverre je de ander helpt met je adviezen. Is het slachtoffer wel van plan om echt iets aan de situatie te doen? In de meeste gevallen heeft het slachtoffer angst om echt iets te doen. Het voortbestaan van het probleem heeft niets te maken met de kwaliteit van de adviezen van de redder. Het zit in de afwijzende, ontwijkende houding van het slachtoffer.

Vaak worstelt het slachtoffer met angst om daadwerkelijk iets te ondernemen. Hij is bang voor de consequenties als hij echt verantwoordelijkheid gaat nemen of is bang het niet te kunnen. Hij kan bang zijn om niet goed genoeg te zijn of afgewezen te worden.

In het voorbeeld van Pieter was Pieter diep in zijn hart bang om het conflict aan te gaan. Hij schopt wel tegen zijn collega aan, maar echt duidelijk in wat hij wil is hij niet.  Pieter maakt zich zorgen dat het conflict zal escaleren, dat hij er niet meer bij zal horen, misschien wel zijn baan kwijt zal raken. Wat zou hij dan nog moeten, wie zou hem nog willen, wat zou hij nog voorstellen? Het is wel duidelijk dat aanreiken van suggesties en oplossingen niet werkt bij Pieter. Pieter moet leren conflicten aan te gaan. Natuurlijk is dat spannend, maar ook nodig om gelijkwaardig te zijn aan anderen en als een volwassene zijn verantwoordelijkheid te nemen.. In plaats van steeds bij anderen te klagen over zijn probleem, moet hij iets gaan doen en zelf zijn verantwoording nemen. Hoe gek het ook klinkt... als iemand zegt dat hij iets niet kan, betekent het in de meeste gevallen dat hij niet wil.

Voor de redder is het dus belangrijk te stoppen met zich verantwoordelijk te voelen voor de problemen van een ander en alles voor een ander op te willen lossen. De redder kan hooguit iemand aanmoedigen om te onderzoeken hoe hij dit probleem zelf op kan lossen. Het kan wel even wennen zijn, als je als redder stopt met helpen en oplossen. Want iedereen is gewend dat je dit altijd voor ze doet. En je hebt best kans dat je hier commentaar op krijgt. Waak ervoor dat je hierdoor niet aan jezelf gaat twijfelen maar voet bij stuk houdt..

We hebben allemaal zo onze favoriete positie in de dramadriehoek. Ik geloof niet dat we bewust een positie kiezen, het is maar net hoe we in elkaar zitten en wat we in onze opvoeding hebben meegekregen waardoor we denken dat het zo hoort of zo goed is. Meestal heeft het te maken met onvoldoende zicht in je gedrag en onvoldoende vertrouwen hebben in je andere mogelijkheden.

Als je deze patronen wilt doorbreken is het goed dat je het gaat herkennen en erover in gesprek gaat met de ander. Het is belangrijk te leren communiceren vanuit je zelf...Hoe voel je je, ben je eerlijk over je boosheid, angst, verdriet, etc. Durf je aan te geven wat je nodig hebt / graag zou willen.. Kun je je focussen op wat je wel graag zou willen in plaats van wat je niet meer wilt?

Hoe ging het verder?

Met Pieter en zijn collega is het uiteindelijk goed afgelopen. Pieter leerde het risico te nemen om het conflict bespreekbaar te maken. Hij ontdekte dat de angsten en negatieve gedachten die hij hierover had in de meeste gevallen ongegrond waren. Hij leerde op een duidelijke en verbindende manier te communiceren waardoor het voor de ander duidelijk werd wat hij wel en niet prettig vond. Hij had dat nooit goed durven aangeven en dus werden er dingen voor hem ingevuld, gingen mensen zich ermee bemoeien en werd hij over het hoofd gezien. In de loop van de tijd zag je Pieter groeien door steeds meer lef te tonen om voor zichzelf op te komen.

Herkenbaar? In welke rol herken jij je vooral? Zit je in een situatie waar je niet uitkomt en wil je erover doorpraten,  kan je altijd een afspraak met mij maken.  Terug